[k@rcicegi]

Iç Anadolu Bölgesi, Anadolu'nun orta kIsminda yer alan Türkiye'nin yedi cografi bölgesinden biridir. Bu konumu sebe­biyle bu bölgeye "Orta Anadolu" da denir. Iç Anadolu Bölgesi'nin yüz ölçümü 151.000 km² olup bu alan Türkiye topraklarinin %21'ini kaplar. Dogu Anadolu'dan sonra ikinci büyük bölgemizdir. Güneydogu Anadolu Bölgesi disinda Diser bölgelerin hepsiyle komsudur. Ayni zamanda Türkiye'de "tahil ambari" olarak da animsanir.Iç Anadolu Bölgesi, Orta Anadolu adiyla da bilinen ve Dogu Anadolu Bölgesinden sonra 2. büyük cografi bölgemiz olan Iç Anadolu'nun yüzölçümünün genisligine oranla nüfusu fazla degildir. Marmara Bölgesi'den iki kat genis olan bu bölgede Marmara Bölgesi kadar nüfus yasar. Anadolu'nun çEgitli bölgeleri arasindaki yollar Iç Anadolu'dan geçtigi için bu bölge eski yerlesme alani olMus ticaret yollari üzerinde yer alan yörelerde, yerlesme alanlari büyüyerek büyük kentler haline dönüsmüstür. Iç Anadolu Bölgesi'nin yüz ölçümü 151.000 km2 olup, bu alan Türkiye topraklarinin %21'ini kaplar. Dogu Anadolu'dan sonra ikinci büyük bölgemizdir. Güneydogu Anadolu Bölgesi disinda Diser bölgelerin hepsiyle komsudur. YersekilleriBölge yersekilleri itibariyle sade bir görünüme sahiptir. Genis düzlükler daha çok bölgenin ortasinda yer alirken daglar kenarlarda uzanir. Yersekillerinin olUGUMu Volkanik daglarin olUGUMu: 3. Zamanda Iç Anadolu. nun bulundusu yerde eski denizin. The-Tis denizi. büyük bir adasi vardir. Alp orojenezi sirasindaki yan basinçla deniz tabanindaki çamurlar kivrilirken bu ada yan basinçlarin etkisiyle Kirsldi. iste bu Kirsklarda yerkabusunun. sial tabakasinin) sima üzerindeki basinci azalinca sima üzerindeki magma bu Kirsklardan yer yüzüne çikarak volkan daglarini olusturdu. Volkanlardan çnce volkan külleri çikarak etrafa yayildi. Küllerin üzerine daha sonra, volkan bacasinda soguyan lavlarin olusturdusu taglar gaz basinciyla firlayarak düstü. Bu taglara "Volkan Bombasi" denir. Daha sonra da etrafa lav akintisi yayildi; yeterli basinç saglandiktan sonra volkanlar faaliyetlerini durdurdu. Volkanlar, Orta Toroslara paralel uzanirlar. Kuzeyden güneye dogru Erciyes, Melendiz, Hasan D., Karacadag ve Karadag'dir. Peri Bacalarinin OlUGUMu: Volkanlardan çikan küller, daha sonraki dönemlerde göller altinda kaldi. iklim kuraklagmasi sonucunda bu göller kuruyunca volkan külleri volkan tüfüne dönüstü. Yamaçlarda volkan tüflerinin üzerinde lavlarin sogumasiyla olusan katilasim kayalari, sel sulari tarafindan aginmadigi gibi altinda yer alan tüfü de aginmadan korudu. Sel sulari taglarin kenarlarindaki tüfü agindgrinca bu taglar ve altinda bulunan volkan tüfü aginamadigindan dik sütunlar halinde yükseldi. Bu sütunlara Peribacasi denir. Iç Anadolu da özellikle Nevsehir, Ürgüp ve Nigde arasinda yaygindir. Platolarin OlUGUMu: Obruk Platosu; Konya ovasi ile Tuz gölü arasindadir. Kalker tabakalarin aginmasindan olusmus, akarsular tarafindan derince yarilmistir. Bu platoda bulunan kizören Obrusu derin bir karst kuyusudur. içi su ile dolarak göl durumuna dönüsmüstür. Obruk Gölü adiyla da bilinir. Bozok Platosu; kizilirmak yayinin içinde yer alir. Eski daglarin aginmasiyla olusmustur. Haymana ve Cihanbeyli Platolari. Ankara ile Konya arasinda yer alir. aginma ile olusmuslardir. Ovalarin OlUGUMu: 3. Zaman hareketleri sirasinda çökerek olusan ovalar, 4. Zamanin yagisli döneminde göllerle kaplandi. Tuz gölü 4. Zamanin yagisli döneminde 40. derinliginde idi. Kuraklagma ile küçülerek bugünkü durumunu almistir. Konya ovasindaki Eregli-Hotamis batakliklari gene eski gölün kalintilaridir. Yersekillerinin özellikleri ve etkileri Daglarin Etkileri: dag siralari deniz havasinin Iç AnadoluWya girmesini engellediginden bölgede kurak ve karasal bir iklim olusmustur. Daglar, aldigi yagis sularini eteklerinden kaynak suyu halinde çikardiklarindan yerlesme alanlari bölgenin çevresindeki daglarin eteklerinde olusmustur. Daglardan çikan kaynak sulari tarla sulamasinda kullanildigindan kurakligin tarim üzerindeki etkisi az da olsa azalmistir . Ovalarin Etkileri: Ulasimi kolaylastirmistir. Genis tarim alanlari olusturMustur. Kent yerlesmelerini kolaylastirmis, toplu yerlesmeyi yayginlastirmistir. Yükselti azligi nedeniyle yagisi azalttigindan step. bozkir. bitki örtüsünü yayginlastirmistir. iklim ve Bitki Örtüsü iklim Bölgenin çevresi yüksek daglarla çevrili oldusundan, denizlerin nemli iliman havasi bölgeye sokulamaz. Bu nedenle bölgede, yazlari sicak ve kurak, kislari soguk ve kar yagisli karasal iklim hakimdir. Bölgede, doguya dogru gidildikçe yüksekligin artmasina bagli olarak karasallik derecesi artar ve kis sicak­liklari çok düsük degerlere ulagir. Iç Anadolu, ülkemizin en az yagis alan bölgesi­dir. Ortalama yagis 400 mm civarindadir. Bölge, en fazla yagisi ilkbahar aylarinda saganak halinde alir. En kurak mevsim yazdir. Yazlarin kurak olmasi ve yaz kurakliginin erken baglamasi sebze türü bitkiler üzerinde olumsuz etki yapar. Bölgenin ve ülkemizin en az yagisli yeri Tuz Gölü çevresidir(320 mm). Yagislarin azligi bölgenin deniz etkisine kapali olmasindan kaynaklanmaktadir. Denizden gelen nemli hava kütlesi, nemini, daglarin denize bakan yamaçlarinda yagis halinde Birakir. Iç Anadolu Bölgesi'ne dogru eserken artik kurudur. Bölgede görülen yagislar konveksiyonel ve cephesel kökenlidir. kirkikindi adi da verilen konveksiyonel yagislar ilkbaharda yaygindir. iklimin Etkileri: a. Yaz mevsiminde yagis azligi ve sicaklik fazlaligi kurakligi arttgrir. b. Kuraklik tahil tariminda nadas uygulamasini zorunlu hale getirir. c. Kuraklik orman yetismesini önlediginden bitki örtüsünü daha çok stepler olusturur. d. kis ve ilkbahar yagislari, yaz mevsiminin sicaklik ve kurakligi tahil tarimini özellikle busday ekiligini yayginlastirmistir . e. sagnak halindeki yagislar, sellenmelere yol açmakta ve tarima zarar vermektedir. f. Yagislarin azligi tarimda verim düsüklügüne, verim düsüklügü ise ovalarin az nüfuslanmasina yol açmistir. g. ilkbahar sicakliginin yetersizligi pamuk gibi yüksek sicaklik isteyen bitkilerin yetismesini önlemistir. h. ilkbaharda bazen kar yagisi ve olusan düsük sicaklik erken çiçek açan meyve özellikle kaysi asaçlarinda verim düsüklügün yol açmaktadir. Bitki örtüsü Tuz gölü yöresinde seyrek, ciliz stepler yer alir. Buradan bölgenin kenarlarina gidildikçe step bitkileri siklagir ve uzun boylu olur. dag yamaçlarindan yükseldikçe yagis arttigindan bazi yerlerde koruluklar ya da igne yaprakli çamlar görülür. Iç Anadolu'nun akarsu boylarinda kavak ve sögüt asaçlari siralanir. Bunlarin bir kismi kendiliginden yetistigi için dogal bitki örtüsüdür. Bir kismi da insanlar tarafindan yetistirildigi için kültür bitkisidir. Bölgenin tabii bitki örtüsü bozkirdir. Bozkir, ilkbahar yagmurlariyla yegeren, bir kaç ay Yesil kalan, yaz sicakligi ile sararan ot toplulusudur. Iç Anadolu Bölgesi, ülkemiz ormanlarinin % 7'sini kaplayarak bölgeler arasinda 6. sirada yer alir. Bitki örtüsünün etkileri: a. ciliz stepler, küçükbas hayvanlarin besin maddesidir. Bu nedenle de bölgede küçükbas hayvancilik gelismistir. b. Bitki örtüsünün azligi toprak erozyonunu arttirmistir. c. asaç azligi topraktan yapilan kerpiç evleri yayginlastirmistir. d. Orman azligi, bölgede yakacak sorunu dogmus, hayvan gübresi tezek yapilarak yakilmistir. Bu uygulama dogal gübreyi azalttigindan tarimda verim düsüklügüne yol açmistir. Akarsu ve Gölleri Iç Anadolu Bölgesi'nin en önemli akarsulari kizilirmak, Sakarya Nehri, Porsuk ve Delice çaylaridir. Bu bölge akarsulari kapali havzada akan sel rejimli akarsulardir. ilkbahar yagislariyla tasar, ya­zin kuruyacak hale gelir. Iç Anadolu Bölgesi'nin güney kesimleri sularini deniz­lere gönderemez. Bu nedenle kapali havzalar genis bir alan kaplar. Kapali havzalarin genis olanlari, Konya Ovasi, Tuz Gölü ve Akiehir-Eber gölleri çevresinde yer alir. Seyfe Gölü, Sultan Sazligi (Yaygölü) gibi küçük kapali havzalar da bulunmaktadir. Iç Anadolu Bölgesi'nin büyük bir bölümü sularini kizilirmak, Sakarya ve Yesilirmak'in kolu olan Çekerek suyu sayesinde Karadeniz'e gönderir. Güneydogusundaki Uzunyayla yöresi, sularini Seyhan'in kolu olan Zamanti suyu sayesinde Akdeniz'e gönderir. Sel rejimli akarsularin en fazla bulundusu bölgedir. Bölgenin en büyük gölü Tuz Gölü'dür. Bu göl buharlagmanin etkisiyle yazin büyük ölçüde kurumaktadir. Tuz Gölü, tektonik olUGUMludur. Derinligi fazla degildir. Gölün alani kisin ve ilkbaharda fazla alan kapladigi halde, yazin buharlagma ve beslenme yetersizliginden dolayi kapladigi alan azalir. Tuz ihtiyacimizin %30'unu kasilar. Diser önemli gölleri ise Akiehir, Eber, Ilgin (Çavusçu), Tuzla, Seyfe, Mogan ve Sultansazligi gölleridir. Nüfus, Göçler ve Yerlesme Bölgenin nüfus yogunlusu Türkiye nüfus yogunlusunun üzerindedir. Çünkü Ankara, Eskisehir, Konya, Kayseri ve Diser büyük kentler bölge nüfusunu arttirmistir. Tuz Gölü civarinda çorak topraklar nedeniyle nüfus yogunlusu çok azdir. Km ye. insan düser. Sulanan ovalar sik nüfusludur. Bölgenin kenarlarinda bulunan yerlesme merkezleri nüfus yogunlusunu arttirmistir. Iç Anadolu Bölgesi, 1997 nüfus sayimina göre yaklagik 10,5 milyon kigilik nüfus büyüklügüyle Marmara Bölgesi'nden sonra ikinci sirayi alir. Bu bölgenin nüfus yogunlusu 64 kigi/km2 dir. (1997 yilina göre, Türkiye'nin ortalama nüfus yogunlusu 81 kigi / km2 dir.) DolayIsiyla Iç Anadolu, Türkiye nüfus yogunlusu ortalamasinin altindadir, iç Anadolu Bölgesi'nin nüfusu, bölgenin dogal kogullari­nin etkisine bagli olarak, daha çok komsu bölgelere yakin yerlerdeki dag eteklerinde yogunlagir. Bunun nedeni, sözü edilen kesimlerin daha yagisli olmasi ve su kaynaklarinin bol olmasidir. Bölgedeki ovalarin aldigi yagigin az olmasi, nüfuslanma ve yerlesmeyi engellemistir. Düz ovalik ke­simde nüfus yogunlusu dag eteklerine göre azdir. Toplu köy niteligindeki kirsal yerlesme birimleri ile kentler dag etekleri boyunca dizilidir. Bölge nüfusu­nun %62'si, nüfusu 10.000'den fazla olan ve kent sayilan yerlesme birimlerinde yasamaktadir. Tarim alanlari genis olmasina kasin nüfusun %38'i kirsal kesimde yasar. Tarim alanlarinin genis olmasi, tarimsal nüfus yogunlusunun düsük olmasina yol açar. Nüfusun daisligi, yagis daisligina benzerlik gösterir. Bölgede en fazla nüfuslanmis bölüm, Yukari Sakarya'dir. Bu bölümün yogun nüfuslanmasinda, endüstri faaliyetleri ile Ankara'nin bAskent olmasi önemli rol oynar. Konya ve Tuz Gölü civarlari nüfus yogunlusunun az oldusu yerlerdir. Iç Anadolu Bölgesi'nin Bölümleri Iç Anadolu Bölgesi dört bölüme ayrilir: 1. Konya Bölümü Bölgenin ortasinda genis bir kapali havzadir. Burada büyük ovalar, plato düzlükleri, Tuz Gölü, Akiehir ve Eber gölleri ile Karacadag ve Karadag volkanik daglari bulunur. Türkiye'nin en kurak bölümüdür. Nüfus Bakimindan bölgenin en tenha bölümüdür. Halk tarim ve hayvancilikla uiragir. Ülkemizin en önemli tahil alanlarindan birisidir. Konya, Aksaray ve Karaman bölümde yer alan illerdir. 2. Yukari Sakarya Bölümü Bölgenin kuzeybati kIsmini meydana getirir. Orta kizilirmak boylarindan iç bati Anadolu'ya kadar uzanir. Yer sekilleri daha engebeli, iklimi biraz daha nemlidir. yillik yagislar 400 mm civarindadir. iklim ve ula­??m kogullarinin elvesili olmasi nedeniyle, bölgenin en yogun nüfuslu bölümüdür. Bölge nüfusunun yariya yakini bu bölümdedir. bati Anadolu'yu iç bölgelere baglayan yollarin geçtigi önemli bir yerdedir. Bölümde Eskisehir ve Ankara illeri yer alir. 3. Orta kizilirmak Bölümü Iç Anadolu'nun, ÇanKirs'dan Toroslar'a kadar uzanan, içine kizilirmak yayini alan kIsmgdir. Alan Bakimindan bölgenin en büyük bölümüdür. Kuzey kesimi daha engebelidir. Güney kesiminde plato ve ova düzlükleri yaygindir. Ortada ise genis kizilirmak platosu bulunur. Erciyes volkanik dagi bu bölümde yer alir. Tarim alanlarinin orani verimli volkanik topraklarla kapli güney kesimden daha yüksektir. Iç Anadolu'da kirsal nüfus yogunlusunun en fazla oldusu bölümdür. Kayseri, Nigde, Nevsehir, Kirsehir, Yozgat ve Kirikkale bölüm içinde yer alan illerdir. Orta kizilirmak Bölümü sehirleri: Kayseri Nigde Kirsehir Nevsehir Yozgat ÇanKirs Kirikkale Aksaray 4. Yukari kizilirmak Bölümü Bu bölüm kizilirmak'in, Karadeniz Bölgesi ile Dogu Anadolu arasina sokulan yukari çiggrini kaplar. Iç Anadolu'nun en küçük, en engebeli bölümüdür. Daglarla kusatilmis bir havza görünümündedir. Engebeli oldusu için tarim alanlarinin orani daha düsüktür. Nüfusu seyrek, kentlesme orani düsüktür. Bölgenin kisin en soguk bölümü burasidir. Bölümde Sivas ili bulunmaktadir. Yukari kizilirmak sehirleri: Sivas Tarim ve Hayvancilik Bölge ekonomisinin temeli tarima dayanir. Ekili - dikili alanlarin orani Bakimindan Marmara Bölgesi'nden sonra ikinci sirada yer alir. Çalisan nüfusun büyük bir kismi tarimla uiragir. iklimin yari kurak karakterine ragmen, çok genis alanlar tarima ayrilir. Bölgenin tarimi iklim sartlarina baglgdir. Özellikle ilkbahar yagislarinin yetersizligi veya gecikmesi, tahil üretiminde önemli dalgalanmalar meydana getirir, iklim yari kurak oldusu için nadas ihtiyaci duyulur. Tarimin en önemli problemi sulamadir. Bu amaçla büyük sulama kanallarinin (barajlarin) yapilmasi ve yeralti suyundan yararlanilmasi gerekir.Ekonominin temeli tarim ve hayvanciliga dayanir. Türkiye'de ulusal gelirin %20'sini bu bölge sag­lamaktadir. Tarim ürünleri içinde tahillar basta gelir. Türkiye genelinde tahila ayrilan topraklarin yariya yakini bu bölgededir. Yer sekilleri ve iklim kogullari tahil tarimini öne çikarir. Düzlüklerin genis yer kapla­masi makineli tarimi kolaylastirmistir. Bölgenin sulanabilen bölümlerinde seker pancari tarimi yapilir. Busday, seker pancari ve elmanin en fazla üretildigi bölgedir. seker pancarinin özellikle Konya, Ankara, Eskisehir, Kayseri ve Nigde gibi seker fabrikalarinin bulundusu yerlerde ekimi yapilir. ilkbahar yagisi ve yaz kurakligi tahila uygun ortami olusturMustur. Türkiye'nin tahil ambaridir. Sulanabilen arazinin azligi busday ekim alanlarinin genis olmasina yol açmistir. Bölgede busday nadas yöntemiyle yetistirilir. Alan Bakimindan nadasa Birakilan topraklarin en fazla oldusu bölgemizdir. Bölgede yaz kurakliginin erken baglamasi sebze türü bitkiler üzerinde olumsuz etki yapar. Tarim ürünleri: Busday: iklim busdaya elvesilidir. Sulanan toprak oraninin azligi alanlari arttirmistir . Arpa: Bira yapimi için sulanan verimli topraklara ekilir. Bu yönüyle endüstri bitkisidir. seker Pancari: Ankara,Eskisehir, Kayseri, Konya ve Nigde illerinde üretilen pancar, tarlaya genelde yilda bir ekilir. Çünkü fabrikalar, her yil degigik yörelerin pancarlarini alir. Hayvancilik Büyükbas Hayvancilik, bölgenin kuzey ve dogusunda gelismistir. Çünkü bu bölümler daha soguk ve nemlidir. Selüloz orani yüksek olan uzun boylu otlar büyükbas hayvanlarin beslenmesini kolaylastirir. Iç Anadolu Bölgesi'nde yaygin olarak bozkirlarin görülmesi küçükbas hayvanciligin gelismesine ne­den olMustur. Küçükbas hayvan sayIsinin en fazla oldusu bölgedir. Bölgede Ankara ve Eskisehir çevresinde tiftik keçisi yayginlagirken Diser yörelerde daha çok koyun beslenir. Küçükbas hayvanlardan elde edilen yün ve tiftik, dokumaciligi tesvik etmistir. Besicilik, seker fabrikalarinin yakininda yaygindir. Çünkü fabrikadan ucuza saglanan pancar küspesi besicilik için önemlidir. Küçükbas Hayvancilik, bölgenin güney ve batIsinda yaygindir. Kurak iklimin ciliz ve selüloz orani düsük stepleri küçükbas hayvanciliga elvesili oldusu halde büyükbas hayvancilik için pek ekonomik degildir. Yer Alti Zenginlikleri Civa: Konya; Sarayönü Tuz: Tuz Gölü ve çevresi Kaya Tuzu: Kirsehir, ÇanKirs Krom: Eskisehir, Kayseri, Sivas Linyit: Eskisehir, Sivas Bortuzu, Lületagi, Amyant: Eskisehir Lületagi: Eskisehir'de çikarilmaktadir. Hediyelik esya yapiminda kullanilir. Çinko, Demir: Kayseri yakinlari Turizm Ulasimin gelismesi bölgenin turizm potansiyelinin degerlendirilmesini saglamistir. Bölgenin önemli turistik yerleri peribacalari, Ihlara vadisi, Derinkuyu'daki yeralti kentleridir (Kapadokya). Konya'daki Selçuklu eserleri, Mevlana türbesi ve çEgitli yerlerdeki antik hitit kentleri önemli turistik degerlerdir. Iç Anadolu Bölgesi, saglik turizmi de gelismistir. Özellikle Eskisehir, Ankara, Konya, Nigde, Kayseri illerinde kaplicalar bulunmaktadir. Bu yerlegim merkezlerinde bu maksatla kurulMus dinlenme ve konaklama tesisleri yer alir. Bölgedeki Erciyes ve Elmadag kayak turizmi açIsindan gelismis yerlerdir. Bölgede özellikle Ankara'da bulunan anitkabir, Atatürk müzesi, Etnografya müzesi insanlarin en sik uiradiklari yerler arasinda yer almaktadir. Iç Anadolu'da her yil gerçeklestirilen, Kayseri Ana­dolu Fuari ile Konya Fuari baglica turizm ve ticaret etkinliklerindendir. Iç Anadolu Bölgesi'nde, Bogazköy Alacahöyük Milli Parki, Göreme Tarihi Milli Parki ve Yozgat Çamligi Milli Parki gibi tarihi ve dogal yönden korumaya alinmis turizm alanlari da bulunmaktadir. Ürgüp Göreme Ihlara Vadisi Derinkuyu Peri Bacalari Kaplica Sulari Erciyes Dagi Mevlana Türbesi Konya Yöresi Hattusag Gordion Alacahöyük

[Etiketler:]

Etiketler: